(به قلم: شهید مجاهد آیت الله نمر)
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «شیعه جعفر (امام ششم) كسى است كه شكم و فرج خود را از حرام باز مى‌دارد».
در این روایت امام (ع) ویژگی‌های یک شیعه حقیقی را بازگو می‌کند.
ادعای ایمان و تشیع آسان می‌نماید. هر فردی که از پدر و مادر شیعه به دنیا بیاید، هر چند از آموزه‌ها و ارزش‌های تشیع دور باشد، شیعه به حساب می‌آید.
شیعه بودن به نسب و وراثت نیست بلکه تشیع یک شیوه و عملکرد است. برخی از ویژگی‌های شیعه حقیقی عبارتند از:
- حفظ شکم و دامن از حرام
- جهاد دائم
- عمل و تلاش در راه خدا
- امیدواری
- بیم و ترس از خدا
اگر به این ویژگی‌ها دقت کنیم خواهیم دید که خلاصه‌ای از ویژگی‌هایی است که انسان کامل و در پی کمال از آنها برخوردار است. در واقع می‌توان گفت که خط قرمز و دلیل اصلی انحراف، ناپاکی شکم و دامن است. رسول گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: «پس از خود بر امتم از سه چيز می‌ترسم: گمراهى بعد از معرفت و فتنه‌هاى گمراه‌كننده و شهوت شكم و فرج».
اگر انسان اسیر شهوت شکم شود با حیوان چه تفاوتی خواد داشت؟ (إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا)؛ «آنان فقط همچون چهارپایانند، بلکه گمراه‌ترند».
بسیاری از مردم به سبب شهوت شکم دچار انحراف می‌شوند. رسول اکرم (ص) می‌فرماید: «در روز قيامت هيچ بنده‌اى قدم بر ندارد تا از چهار چیز از او پرسش شود، عمر خود را در چه گذرانيده؛ جوانى خود را صرف چه كرده، دارایی خود را از كجا آورده و در چه خرج كرده و دوستى ما اهل‌بیت». یعنی آیا ثروت خود را از راه حلال به دست آورده و در راه صواب مصرف کرده است؟ یا اینکه تنها به مال‌اندوزی اهمیت می‌داده و حلال و حرام و درست و نادرست برای او موضوعیتی نداشته است.
ثروت همچون نیروی فشار بر انسان عمل می‌کند. برخی اهمیتی نمی‌دهند که از چه راهی به آن دست می‌یابند و حاضرند برای دستیابی به پول و ثروت مرتکب عمل حرام شوند.
صفت بعدی پاک‌دامنی است. هر فرد در طول زندگی خود در معرض وسوسه‌های گوناگونی قرار می‌گیرد. اگر انسان اراده ضعیف و سستی داشته باشد توانایی مقاومت در برابر وسوسه‌ها و تحریکات را نخواهد داشت و مرتکب حرام می‌شود؛ تفاوتی بین زن و مرد در این مورد نیست.
یک شیعه واقعی توانایی کنترل شهوات جنسی و غیرجنسی خود را دارد و کنترل این دو سرآغاز راه کمال و قدرت برای اوست.
البته مؤمن شهوت خود را همواره از راه حلال سیراب می‌کند و از نعمت‌های الهی بهره می‌برد.
هنگامی که مؤمن خود را در برابر حرام حفظ می‌کند، روابط اجتماعی او نیز پیشرفت می‌کند. چرا که به کسی ظلم نمی‌کند، به اموال کسی دستبرد نمی‌زند و مردم را فریب نمی‌دهد. از سوی دیگر مردم به او اعتماد می‌کنند و نسبت به او اطمینان دارند.
امیرمؤمنان (ع) در پاسخ به رسول خدا (ص) برترین اعمال را پرهیز از محارم عنوان کردند. از این روست که روزه‌گرفتن در ماه مبارک رمضان، چگونگی دوری از حرام را به انسان یاد می‌دهد و شاید دلیل استحباب روزه در دیگر ایام سال نیز همین باشد.
در کتب فقهی و در احکام معاملات یک باب کامل به مکاسب حرام پرداخته شده است و در مورد تجارت و کسب‌های حرام بحث شده است.
مال و ناموس از اصول اساسی انسانی است و از این روست که اگر کسی شهادتین را بگوید مال و ناموس او در امان است و برای حفظ و عدم تجاوز به آنها احکام خاصی مطرح شده و نیز هر گونه تعدی به این دو اصل، مذموم و ناپسند شمرده شده است.
جهاد با نفس
در روایات بسیاری آمده است که بزرگ‌ترین جهاد، جهاد با نفس است. جهاد نفس با ویژگی اول یک شیعه حقیقی (حفظ شکم و دامن از حرام) مرتبط است. چرا که مسئولیت فرد را در رابطه با محافظت از روح و باطن نشان می‌دهد.
رسول خدا (ص) لشكريانى را براى كارى فرستاد وقتى بازگشتند، فرمود: آفرين بر گروهى كه جهاد كوچک‌تر را انجام دادند؛ و حال آنكه جهاد بزرگ‌تر باقى مانده است. گفته شد: اى رسول خدا، جهاد بزرگ‌تر چيست؟ فرمود: جهاد و مبارزه با نفس (خويشتن).
از این روست که وقتی انسان نفس خود را رها می‌کند، به هر عملی که میل داشته باشد، رو می‌آورد.
انسان پا به این جهان گذاشته تا در طول مدت زندگی خود با انواع و اقسام چالش‌ها رو‌به‌رو گردد و با سختی و زحمت تربیت و پرورش یابد.
تربیت به معنی این است که انسان همواره نفس خویش را اصلاح کند. به همین دلیل است که امر تربیت تا زمان حیات انسان ادامه دارد و هرگز متوقف نمی‌شود. جهاد نفس در واقع همان تربیتی است که همواره مستمر است. حتی پیامبران الهی نیز با وجود رسیدن به مرحله کمال، در پی تعالی بیشتر بودند.
درک کمال نیازمند جهاد است. برای دور کردن هر صفت ناپسندی، نیاز به جهاد با نفس داریم. و جهاد با نفس نیرو و توان نیاز دارد.
خداوند متعال در قرآن‌کریم می‌فرماید: (فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ)؛ «پس تا می‌توانید تقوای الهی پیشه کنید».
باید همواره در مسیر این آیه مبارکه حرکت کنیم که می‌فرماید: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ)؛ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، آن‌گونه که حق تقوا و پرهیزکاری است، از خدا بپرهیزید».
