با نگاهی کلی به ماهیت جوامع مختلف، در می‌یابیم که جوامع بر اساس فرهنگ و نوع دیدگاه مردم، تفاوت اساسی دارند. حتی با وجود نقاط مشترک فراوان، این تفاوت کاملا مشهود است. به عنوان مثال تفاوت بین جوامع اسلامی با جوامع غیر اسلامی به روشنی واضح و عیان است.
معمولا در جوامع اسلامی با اموری که در بسیاری جوامع دیگر آزاد است، محافظه‌کارتر برخورد می‌شود. البته میزان این محافظه‌کاری نیز در جوامع مختلف اسلامی متفاوت است. این تفاوت امری کاملا طبیعی است. قرآن‌کریم در این رابطه می‌فرماید: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ)؛ «اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريديم، و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر آشنا شوید. در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. بى‌ترديد، خداوند داناى آگاه است».
در اینجا قصد نداریم علل تفاوت بین جوامع مختلف را تشریح کنیم، بلکه می‌خواهیم بر این نکته تأکید کنیم که تفاوت بین جوامع مختلف است که ماهیت یک جامعه را تشکیل می‌دهد؛ همچنان که تسلیم در برابر فرهنگ‌های مخالف هویت جامعه را سلب می‌کند. جوامع اسلامی به شدت در معرض فرهنگ‌های مختلفی قرار دارد که با ارزش‌های اسلامی در تعارض است. از آنجا که در یک جامعه سالم، تمامی افراد مسئولیت دارند، بنابراین همه ما در نشر آگاهی و هوشیار کردن جامعه خود در برابر تهاجم فرهنگی وعلاقمند کردن آن به فرهنگ اسلامی موظفیم.
این امر به چند روش امکان‌پذیر است؛ از قبیل نصیحت و ارشاد فردی، سخنرانی و موعظه در مساجد و حسینیه‌ها، نماز جماعت و جمعه و یا شیوه‌ها و ترفندهای متنوع دیگر که با آنها بتوان فرهنگ و میراث اسلامی را به افراد جامعه شناساند. برخی از این شیوه‌ها را به صورت مختصر بیان می‌کنیم.
داستان: روایت داستان روشی موفق و غیرمستقیم در فرهنگ‌سازی است. به خصوص اگر داستان جذاب و دارای ادبیاتی دلنشین باشد، می‌تواند اهداف تربیتی و ارزش‌های دینی را در جامعه گسترش دهد.
کتاب درسی: کتاب‌های درسی در آموزش فرهنگ و اصول اسلامی مؤثر هستند، از این رو توجه و دقت به محتوای این کتب اهمیت بسیاری دارد.
تئاتر و نمایش: شیوه‌ای جذاب و پر مخاطب که داستان را به صورت ملموس‌تر به مخاطب منتقل می‌کند و از این طریق مفاهیم تربیتی به صورت تأثیرگذارتری به مخاطب منتقل می‌شود.
بازی‌های رایانه‌ای: در دورانی که بازی و سرگرمی الکترونیکی رواج یافته است، بهره گرفتن از آنها در جهت آموزش فرهنگ اسلامی ضروری است که علاوه بر ایجاد سرگرمی، وسیله‌‌ای در راستای رشد و تعالی باشند.
البته در جوامع اسلامی تلاش‌های بسیاری در جهت بهره‌گیری از شیوه‌ها و روش‌های نوین انجام گرفته است اما همچنان در ابتدای راه هستیم و در مقایسه با فعالیت دشمنان اسلام و تلاش آنان برای جذب کودکان و جوانان به فرهنگ منحط غربی، فعالیت ضعیف و کم‌تأثیری داریم.
مسئولیت برجسته‌سازی فرهنگ اسلامی در جامعه و محافظت از آن، مسئولیتی همگانی است که از خانه تا مدرسه و در نهایت جامعه باید بدان توجه شود.
