(لَوْلَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْرًا وَقَالُوا هَٰذَا إِفْكٌ مُبِينٌ)
«چرا هنگامى كه آن بهتان را شنيديد، مردان و زنان مؤمن به خود گمان نيک نبردند و نگفتند كه اين تهمتى آشكار است». (نور، ۱۲)
در حدیث قدسی آمده است: «من در گمان و بینش بنده خود هستم؛ اگر مرا نزد خود یاد کند، او را نزد خود یاد می‌کنم، و اگر مرا در جمع یاد کند، او را در جمعی بهتر یاد خواهم کرد».
ضمیر ناخودآگاه، محرکی درونی است که حتی در زمان خواب و استراحت انسان نیز فعال است تا فرد را برای دستیابی به هدف یا نتیجه‌ای مشخص، یاری کند. عملکرد ضمیر ناخودآگاه همانند عملکرد یک پردازشگر است؛ اگر بخواهیم به نتیجه‌ای مطلوب و رضایت‌بخش دست یابیم، باید آن را برنامه‌ریزی کنیم. یعنی آنچه را می‌خواهیم در ذهن خود بپرورانیم؛ در نتیجه برای خود محرک‌هایی درونی ایجاد کرده‌ایم که ما را در جهت دستیابی به اهداف کمک می‌کند.
به عنوان مثال اگر دوست داریم به زبان خاصی تسلط یابیم یا در زمینه‌ای متبحر شویم و همواره بدان فکر کنیم، ذهن، راه را هموار می‌کند و با یک تصمیم قاطع و توکل بر ذات باری تعالی و تلاش به خواسته خود خواهیم رسید.
همه ما خواسته‌ها و آرزوهایی داریم. اگر این خواسته‌ها را در ذهن خود محقق شده بپنداریم و خوش‌بین باشیم، خداوند نیز به خاطر این گمان نیک و خوش‌بینی کمک خواهد کرد. اما این امر مستلزم دو مورد مهم است:
اول: اصرار و پافشاری بر هدف و تلاش در جهت دستیابی به آن. خداوند بنده‌ای را که بر خواسته خود پافشاری می‌کند، دوست دارد.
دوم: کتمان و پنهان کردن آنچه در ذهن و خیال خود داریم. چرا که ممکن است مورد تمسخر دیگران قرار بگیریم یا کسی مانع تحقق خواسته‌مان شود. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرماید: «در برآوردن نيازهاى خود از كتمان كمک گيريد، زيرا هر صاحب نعمتى محسود واقع مى‌شود».
امام جعفر صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «سه چیز است هر کس به آنها چنگ زند، به خواسته‌های دنیا و آخرت خود می‌رسد: ۱- به ریسمان الهی چنگ زند. ۲- به آنچه خداوند برای او می‌پسندد راضی باشد. ۳- نسبت به خداوند متعال خوش‌گمان باشد».
