(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ إِنَّ اللهَ مَعَ الصَّابِرِينَ)؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، از شكيبايى و نماز يارى جوييد؛ زيرا خدا با شكيبايان است».
آیه کریمه با عبارت (یا ایها الذین آمنوا) آغاز میشود، بدین معنی که مضمون آیه بیشتر خطاب به مؤمنین است. خداوند در این آیه رویکرد مؤمنین در زندگی را بیان میکند. در نتیجه انتظار میرود مؤمنین بیش از دیگران مضمون آیه را در زندگی خود پیاده کنند.
خطاب آیه به صورت صیغه جمع آمده است. (یا ایها المؤمن) یا (یا ایها الذی آمن) گفته نشده، در سراسر قرآن خطاب به صورت مفرد دیده نمیشود و خداوند تمامی مؤمنین را با هم مخاطب قرار میدهد. به این معنی که مؤمنین در کنار یکدیگر و دوشادوش هم دستورات الهی را اجرا میکنند و فردگرایی در جامعه ایمانی بیمعنی است؛ بلکه همکاری و اتحاد از ویژگیهای جامعه ایمانی است. گرد هم آمدن، ابزاری مؤثر و همکاری کردن، پله ترقی و پیشرفت است.
آیه کریمه مؤمنین را به یاری جستن امر میکند. (از شکیبایی و نماز یاری بجویید) پس مؤمنین در چالشها، سختیها و ابتلاءات موظف به یاری طلبیدن هستند. البته که دنیا دار ابتلا است و سختیها و مشکلات از هر سو انسان را احاطه کرده است و چه بخواهد، چه نخواهد با این سختیها مواجه خواهد بود. اما چگونه؟
روشن است که در اینجا مقصود از صبر، معنای سلبی آن و تسلیم شدن در برابر سختیها و مشکلات نیست. بلکه صبر به معنی مواجهه با سختیها، ایستادگی در برابر مشکلات و مقاومت در برابر چالشهای زندگی مد نظر است. مؤمنین با صبر و از خود گذشتگی مشتاقانه به دنبال ایجاد تمدنی درخشان بر پایه ایمان هستند.
قرآنکریم اهمیت خاصی برای صبر قائل است و بر آن بسیار تأکید دارد. حدود ۷۰ مرتبه در قرآن به صبر اشاره شده است. در سوره عصر مشاهده میکنیم که سفارش به صبر از ویژگیهایی است که مؤمن را از زیان محافظت میکند. (سوگند به عصر [غلبه حق بر باطل]، كه واقعاً انسان دستخوش زيان است؛ مگر كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق سفارش و به شكيبايى توصيه كردهاند).
آیه کریمه بعد از صبر از (نماز) به عنوان ستون و تکیهگاه دیگر مؤمن یاد میکند (از شكيبايى و نماز يارى جوييد). نماز از مهمترین عبادتها در اسلام است. در قرآنکریم و نیز در سنت نبوی هیچ عمل صالحی ذکر نشده مگر آنکه نماز در رأس آنها باشد. نماز یعنی قطع ارتباط کامل از تأثیرات مادی دنیا و توجه و توکل به ذات باری تعالی.
ترقی در زندگی معنوی و ایجاد حیات طیبه مبنی بر دو اصل مهم است: صبر و مقاومت از یک سو و از سویی دیگر ارتباط با خداوند متعال و روحیه قوی که با اهمیت دادن به نماز قابل دسترسی است.
در خاتمه آیه، خداوند میفرماید: (خدا با شكيبايان است). بدون شک کسانی که صبر پیشه میکنند در دنیا و آخرت سعادتمند خواهند شد، چرا که خدا با آنهاست. خداوندی که همه چیز در دست و اراده اوست. تا زمانی که خداوند با انسان باشد اهمیتی ندارد که انسان در دنیا از مادیاتی که فناپذیرند چه داشته یا نداشته است.
در خاتمهی آیه باز مشاهده میکنیم که صیغهی جمع به کار رفته است. (صابرین) یعنی جامعه و امت صبور نه فرد صبور. امت و جامعه باید خود را به صبر و مقاومت آراسته کند که این امر مستلزم همکاری و سفارش یکدیگر به صبر و شکیبایی است تا در دنیا و آخرت به حیات طیبه دست بیابد. شارع مقدس به انسان اجازه نمیدهد که در دنیا بیانگیزه و ناامید زندگی کند بلکه شایسته است در برابر سختیها مقاومت کند و از چالشها عبور کند تا به حیات طیبه برای خود و نسلهای آینده دست یابد.