قرآن و عترت

شگرد فرعونیان برای فریب مردم

(وَقِيلَ لِلنَّاسِ هَلْ أَنْتُمْ مُجْتَمِعُونَ * لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِنْ كَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ)؛ «و به مردم گفته شد: آیا شما نیز [در این صحنه] اجتماع می‌کنید. تا اگر ساحران پیروز شوند، از آنان پیروی کنیم».

 این شگرد دستگاه تبلیغات فرعون برای فریب مردم و گرد آوردن آن‌ها جهت تماشای نمایش ساحران بود.

یعنی کسانی که برای فرعون کار می‌کردند به مردم گفتند: نمی‌خواهید برای تماشا بیایید؟ هدف تنها تحت تأثیر قرار دادن مردم نبود، بلکه می‌خواستند دشمنان فرعون از بنی‌اسرائیل را نیز متأثر کنند و بگویند پرستیدن فرعون از ایمان به رسالت موسی علیه السلام برتر است.

(هَلْ أَنتُمْ مُجْتَمِعُون)؛ البته با لحنی پرسشگرانه و بدون القای اجبار این را گفتند که بتوانند مردم را به راحتی فریب دهند.

(لَعلّنَا) به معنی شاید و برای بیان عدم قطعیت است. دستگاه تبلیغاتی فرعون از پیش نمایش ساحران و فریب مردم را برنامه‌ریزی کرده بود، اما با این نحوه بیان می‌خواهد به مردم القا کند که خود آن‌ها علاقه به شرکت و تماشای این نمایش دارند. هر کسی که شرکت می‌کند نیز این پیش‌زمینه ذهنی را دارد که ساحران پیروز می‌شوند و موسی (ع) شکست می‌خورد.

همچنین نحوه بیان و استفاده از ضمیر جمع برای این است که خود، مردم و ساحران را یکپارچه نشان دهند. در صورتی که می‌بینیم وقتی گروهی فریب نخوردند، آن‌ها را عده‌ای اندک و ناچیز توصیف می‌کنند. (إِنَّ هَٰؤُلَاءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ)؛ « این‌ها مسلّماً گروهی اندکند».

هدف از تمامی این هیاهو این است که مردم از ساحران پیروی کنند. (نَتّبِعُ السّحَرَةَ)؛ «از ساحران پیروی کنیم». دستگاه تبلیغاتی دربار فرعون در واقع تابع و پیرو سحر ساحران است اما طوری وانمود می‌شود که در صورت پیروزی و غلبه ساحران از آن‌ها پیروی خواهد شد.

 البته اتباع و پیروی از ساحران نیز فریب دیگری است. برای آن‌ها مهم پیروی از خود فرعون است. در مقابل مردم نام فرعون را نمی‌آورند، چون مردم به سبب ظلم‌هایی که دیده‌اند، دل خوشی از فرعون ندارند.

تمامی این‌ها برای این است که به طور ضمنی به قدرت فرعون اشاره کنند. بگویند فرعون نیرومند است و موسی توسط جادوگران شکست خواهد خورد و هرکس که بخواهد از موسی پیروی کند، باید از این پس خود را برای مجازات آماده کند زیرا قطعاً شکست خواهد خورد. و به این صورت مؤمنین به موسی (ع) را بترسانند و ایمانشان را متزلزل کنند.

درباره نویسنده

تحریریه الهدی

دیدگاه خود را بنویسید