غذا و غذا خوردن از اساسی‌ترین ضروریات زندگی بشر است، زیرا تداوم حیات به آن بستگی دارد و خداوند نعمت‌ها و مواد غذایی بسیاری خلق کرد تا انسان زندگی سالمی داشته باشد.
نوع تغذیه دو گروه از انسان‌ها اینگونه است که:
برخی علاقه‌مند‌ند شکم را از هر آنچه میل دارند و بدون در نظر گرفتن هر گونه قاعده و اصولی پر کنند و جسم و روح خود را به مخاطره اندازند. با این کار غذا به جای اینکه مفید واقع شود بیشتر باعث آسیب و ضرر خواهد بود.
گروه دوم با حساسیت و وسواس اغراق‌آمیز، بسیاری از مواد غذایی را از تغذیه‌ی خود حذف می‌کنند و به انواع مختصری از خوراکی‌ها بسنده می‌کنند، در نتیجه دچار ضعف جسمی و روحی می‌شوند. چرا که خداوند متعال نعمت‌های غذایی را برای تقویت جسم و روح انسان آفریده و خلقت هر کدام هدف معینی داشته است.
نه زیاده‌روی و نه کمبود
در قرن‌های گذشته دانشمندان یهودی و مسیحی بدون دلیل شرعی و تنها برای بسط سلطه‌ی خود و کنترل بیشتر، مردم را از خوردن بسیاری از مواد غذایی منع می‌کردند.
در جوامع معاصر دو گروه ذکر شده را به وضوح می‌بینیم. افرادی که هیچ محدودیتی در خوردن انواع خوراکی‌ها ندارند. به حلال و حرام و خوب و بدِ غذایی که می‌خورند، توجه نمی‌کنند و افرادی که در انتخاب خوراکی سخت‌گیری بسیاری به خرج می‌دهند و مدام درباره‌ی غذای خود پرس و جو می‌کنند.
اما دین اسلام که خیر و سعادت انسان را می‌خواهد و همواره او را به خوب زیستن تشویق می‌کند، ما را در انتخاب غذا به سمت تعادل سوق می‌دهد. نه زیاده‌روی را می‌پسندد و نه محدودیت را درست می‌داند.
قواعد غذا خوردن
اول: اسلام انسان را از خوردن غذا بدون فکر و توجه برحذر می‌دارد: (فَلْيَنْظُرِ الإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ؛ پس انسان بايد به خوراک خود بنگرد) سوره عبس، آیه ۲۴. باید به آنچه در دهان می‌گذاریم فکر کنیم تا غذای مفید را از غیرمفید تشخیص دهیم.
دوم: اگر فرد با انواع مختلفی از خوراکی‌ها رو‌به‌رو شود که جملگی مفید بودند و باید بین آن‌ها دست به انتخاب بزند، کدام را انتخاب کند؟
قرآن کریم در آیه ۱۹ سوره‌ی کهف مقیاس دقیقی در این رابطه بیان می‌کند: (فَلْيَنظُرْ أَيُّهَا أَزْكَى طَعَامًا؛ ببيند كدام يک از غذاهاى آن پاكيزه‌تر است). غذایی که مفیدتر، پاک‌تر و خالص‌تر است، اولویت دارد.
سوم: اسلام تأکید دارد که اغلب خوراکی‌ها حلال است مگر چند استثنای اندک که حرام هستند؛ (قُلْ لاَ أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ؛ بگو: در آنچه به من وحى شده است، بر خورنده‌اى كه آن را مى‌خورد هيچ حرامى نمى‌يابم، مگر آنكه مردار يا خون ريخته يا گوشت خوک باشد كه اين‌ها همه پليدند. يا [قربانی كه] از روى نافرمانى، [به هنگام ذبح] نام غير خدا بر آن برده شده باشد) سوره انعام، آیه ۱۴۵.
تمامی گوشت‌ها حلال است مگر میته، یا ذبح غیرشرعی یا گوشت خوک یا قربانی‌هایی که برای غیر خدا و از روی شرک ذبح شده‌اند. چند ممنوعیت دیگر نیز وجود دارد که شریعت بیان کرده است. اما اصل بر حلیت است نه تحریم.
چهارم: به طور کلی، اسلام خوراکی‌های پاک و مفید را به مؤمنان معرفی و بر خوردن آن‌ها ترغیب می‌کند. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از نعمتهاى پاكيزه‌اى كه روزى شما كرده‌ايم، بخوريد و اگر تنها او را مى‌پرستيد خدا را شكر كنيد) سوره بقره، آیه ۱۷۲.
معیار اصلی این است که غذا طیب باشد، نه خبیث. خبیث همان خوراکی مضر است مانند مواد مخدر، مشروبات الکلی و همچنین مواردی که شرع مجاز ندانسته، شاید به دلیل آسیب‌رسانی و شاید به دلایلی که برای ما آشکار نیست و خداوند از آن آگاه است.
خداوند متعال خطاب به انسان می‌فرماید: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الأَرْضِ حَلالاً طَيِّبًا وَلاَ تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِين؛ اى مردم، از آنچه در زمين است حلال و پاكيزه را بخوريد، و از گام‌هاى شيطان پيروى مكنيد كه او دشمن آشكار شماست) سوره بقره، آیه ۱۶۸.
پنجم: قرآن‌کریم به صراحت درباره‌ی خوراکی‌های دریایی و صید آن می‌فرماید: (أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ؛ صيد دريا و مأكولات آن براى شما حلال شده است) سوره مائده، آیه ۹۶. پس اصل در خوراکی‌های دریایی حلیّت است مگر مواردی که به دلیل شرعی واضح حرام باشد.
بنابراین دین اسلام تنها در عبادات و معنویات خلاصه نمی‌شود بلکه در تمامی شؤون زندگی راهنما و خیرخواه انسان است. از جمله مهم‌ترین این شؤون که حیات طیبه را برای انسان به ارمغان می‌آورد غذا و خوراکی است. نه تنها در آخرت بلکه در همین دنیا، چرا که مؤمن بیش از دیگران مستحق سعادت، رفاه و پیشرفت همراه با سلامت در دین خود است.
بیایید در آیات قرآن‌کریم به دنبال راه‌های پیشرفت و زندگی سالم باشیم، زیرا این نقشه راهی است که خداوند برای بزرگ‌ترین مخلوقات خود ترسیم کرده است.
