تا حدود نیم قرن پیش قرآن‌کریم فقط در قبرستان‌ها و برای درگذشتگان تلاوت می‌شد. و از تلاوت قرآن هدفی جز کسب ثواب نبود. تعداد کمی از مردم می‌توانستند کتاب خدا را به درستی بخوانند و تعداد کم‌تری آیات آن را از بر بودند.
امروزه الحمدلله دوره‌‌های تعلیم و حفظ قرآن‌کریم و آموزش به کودکان در اکثر مساجد، مدارس، حسینیه‌ها و مراکز تربیتی برپا می‌شود.
اما آیا این توجه‌ها به قرآن کافی است؟ و آیا قرآن تنها کتابی است برای تجوید و ترتیل؟ یا تنها کتابی است برای طلب شفا و عافیت؟ یا کتاب استخاره‌ای بیش نیست؟ یا تنها برای احترام به اموات خوانده می‌شود؟ یا تنها استفاده آن برای تبرک خانه نو، سر سفره عقد و یا جهت حفظ و امان در اتومبیل است؟ یا فقط به کار خطاطی آیات بر دیوارها و حک کردن آن بر طلا می‌آید؟
آیا به راستی این‌ها تمام فایده و استفاده از کتاب خداست؟ کتابی که خداوند متعال درباره آن می‌فرماید: (هُدًى لِلْمُتَّقِينَ؛ هدایت برای پرهیزگاران)، (هُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ؛ هدایت و بشارت برای مؤمنین)، (هُدًى لِلنَّاسِ؛ هدایت‌گر مردم)، (بَصَائِرَ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةً؛ روشنگر، هدایت‌کننده و رحمت برای مردم)؟
تمامی این آیات و آیات مشابه آن به وضوح نشان می‌دهد که قرآن‌کریم راهنمای زندگی انسان است. بصیرت و نور هدایت و شفا‌دهنده قلب‌هاست. و در آن برنامه سعادت دنیا و رستگاری آخرت نشان داده شده است.
در این صورت که غیر از این هم نیست، آیا درست است که فقط به دنبال تلاوت و تبرک سطحی از قرآن باشیم.
آیات بسیاری ما را اینگونه در بهره بودن از قرآن راهنمایی می‌کنند:
۱- قرائت، گام اول در برخورد با هر نوع نوشتار است. (فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْ الْقُرْآنِ؛ هر چه از قرآن ميسر مى‌شود بخوانيد) سوره مزمل، آیه ۲۰.
۲- شیطان را از خود دور کنیم و اجازه ندهیم هنگام قرائت قرآن ذهن ما را از بصیرت‌های آن منحرف کند: (فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنْ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ؛ پس چون قرآن مى‌خوانى از شيطان مطرود به خدا پناه بر) سوره نحل، آیه ۹۸.
۳- هنگامی که قرآن قرائت می‌شود سکوت کنیم و گوش فرا دهیم چرا که این کار مقدمه فهم و درک نص آیات است: (وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ؛ و چون قرآن خوانده شود، گوش بدان فرا داريد و خاموش مانيد، اميد كه بر شما رحمت آيد) سوره اعراف، آیه ۲۰۴.
۴- قرآن باید در زندگی معیار سنجش باشد، یعنی تمامی امور را با قرآن بسنجیم و ارزیابی کنیم: (وَلَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هَذَا الْقُرْآنِ لِيَذَّكَّرُوا؛ و به راستى، ما در اين قرآن [حقايق را] گونه‌گون بيان كرديم، تا پند گيرند) سوره اسراء، آیه ۴۱، (وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ؛ و در اين قرآن از هر گونه مثَلى براى مردم آورديم، باشد كه آنان پندگيرند) سوره زمر، آیه ۲۷.
۵- تدبر در آیات از موارد مهم در تعامل با قرآن‌کریم برای استنباط مفاهیم و درک بصیرت‌ها است: (أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا؛ آيا به آيات قرآن نمى‌انديشند؟ يا [مگر] بر دلهايشان قفلهايى نهاده شده است؟) سوره محمد، آیه ۲۴، (وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ؛ و قطعاً قرآن را براى پندآموزى آسان كرده‌ايم؛ پس آيا پندگيرنده‌اى هست؟) سوره قمر، آیات ۱۷،۲۲،۳۲، (كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُوا الأَلْبَابِ؛ [اين] كتابى مبارک است كه آن را به سوى تو نازل كرده‌ايم تا در [باره] آيات آن بينديشند، و خردمندان پند گيرند) سوره ص، آیه ۲۹.
۶- پیروی و عمل به قرآن: (وَهَذَا كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَاتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ؛ و اين، خجسته كتابى است كه ما آن را نازل كرديم؛ پس، از آن پيروى كنيد و پرهيزگارى نماييد، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد) سوره انعام، آیه ۱۵۵.
این‌ها در حقیقت مهم‌ترین نکات در تعامل با قرآن است، قرآن‌کریم کتابی است برای عمل کردن، برنامه‌ای است برای پیشرفت و سعادت بشریت. شایسته است تنها به تلاوت و حفظ آن اکتفا نکنیم و در مفهوم آیات عمیق شویم و از بصیرت‌ها و بینش‌های قرآن در راستای دستیابی به زندگی موفق و سالم و به طور کلی حیات طیبه الهام بگیریم.
