حیا یکی از ویژگی‌های اخلاقی نیکی است که انسان را به قله‌های کمال می‌رساند. این ویژگی در عمق وجود انسان ریشه می‌کند و در رفتار و کردار او نمایان می‌شود. از ویژگی‌های مهم پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم این بود که بسیار با شرم و حیا بود.
در داستان حضرت موسی علیه‌السلام و دختران شعیب که در قرآن ذکر شده است، به مفهوم حیا به صورت مستقیم اشاره شده است. در ماجرای یوسف (ع) با همسر عزیز نیز آمده است که یوسف به آن زن فرمود: (مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ إِنَّهُ لاَ يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ)؛ «پناه بر خدا، او مالک و صاحب اختیار من است. به من جاى نيكو داده است. قطعاً ستمكاران رستگار نمى‌شوند». در واقع یوسف (ع) از خداوند شرم کرد.
در دعا نیز می‌خوانیم: «وای بر من، هرچه عمرم طولانی شد، نافرمانی‌ام فزونی یافت، چقدر توبه کنم، چه اندازه برگردم؟ آیا مرا وقت آن نرسیده که از پروردگارم حیا کنم».
حیا و شرم از جانب خداوند متعال است. هر چه این ویژگی در انسان پررنگ‌تر باشد، به این معنی است که شکر و سپاس او در برابر خداوند بیشتر است. چرا که انسان مؤمن دوست ندارد خداوند او را در حالی که نمی‌پسندد، ببیند؛ بلکه میل دارد خداوند از او راضی و خشنود باشد.
یکی از بزرگ‌ترین معضلات انسان معاصر، فقدان حیا است. عدم رضایت از محیط و اطرافیان و حالت طلبکارانه داشتن نسبت به هر چیز، انسان را فاقد شرم و حیا کرده است.
کسی که شرم و حیا ندارد، به هر کاری دست می‌زند و هیچ قانون، عرف و سنتی جلودار او نیست.
فضای مجازی که ثمره شبکه‌های اجتماعی است، محیطی ایجاد کرده که به صورت طبیعی از حالت شرم می‌کاهد. چون افراد با کسانی در ارتباط هستند که آنها را نمی‌بینند؛ به خصوص اگر حضور افراد به صورت ناشناس باشد.
بر همین اساس است که سخنان توهین‌آمیز، خشن و بی‌ادبانه در این فضا بیشتر از فضای واقعی است.
اما هیچ دلیل موجهی وجود ندارد که فرد در هنگام سخن گفتن شرم و حیا را کنار بگذارد و به مسخره کردن و ناسزا گفتن به دیگران بپردازد.
انسان در همه حالات باید ابتدا در نظر بگیرد که خداوند او را می‌بیند و رفتارهای او از نظر خداوند پوشیده نیست. سپس تصور کند؛ اگر مخاطب در برابر او قرار داشت و رو در رو با او سخن می‌گفت، آیا همین شیوه صحبت را پیش می‌گرفت یا طور دیگری رفتار می‌کرد؟
این سخن امام علی (ع) را از یاد نبریم که فرمود: «کسی که حیا ندارد، هیچ خیری در او نیست».
