صلح و دوستی
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ)
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید همگی در صلح و آشتی درآیید. و از گام‌های شیطان، پیروی نکنید؛ که او دشمن آشکار شماست.» (بقره، 208)
صلح از مؤلفه‌های حیات طیبه و زندگی کریمانه است.
این سؤال مطرح می‌شود که صلح به چه معناست؟ مصادیق آن چیست؟ و چگونه تحقق می‌یابد؟
به صورت کلی می‌توان گفت صلح به معنی عدم خشونت است.
از مصادیق آن عدم خشونت در خانواده، جامعه، امت و نیز نظام سیاسی است.
یعنی تمامی رفتارها و کردارها با انسان، حیوان و طبیعت عاری از خشونت باشد.
خشونت و رفتارهای خشن از خانواده به عنوان هسته اصلی جامعه آغاز شده و در جامعه و محیط عمومی منعکس می‌شود.
کودکی که در خانواده با خشونت مواجه می‌شود، این رفتار در او نهادینه می‌شود و در رفتارهای آینده او نمود پیدا می‌کند. این کودک با افراد کوچک‌تر از خود رفتارهای خشونت‌آمیز والدین خود را تکرار می‌کند. حتی ممکن است روحیه انتقام و کینه‌جویی در او شکل بگیرد. اگر در آینده وارد دنیای سیاست شود قدرت تفاهم و همکاری با دیگران را نخواهد داشت. کوچک‌ترین عصبانیتی در او منجر به تصمیمی اشتباه می‌گردد. چه بسا بسیاری از جنگ‌ها و درگیری‌ها ناشی از همین تصمیمات اشتباه و بدون فکر باشد.
هیتلر در کتاب «نبرد من» که به بیان خاطرات خود پرداخته، بیان می‌کند که در دوران کودکی، والدینش همواره با هم مشاجره می‌کردند و از روی عصبانیت او را به باد کتک می‌گرفتند.
شواهد گویای این امر است که خشونت زندگی را مختل کرده و باعث تیره‌روزی می‌شود. اما صلح و امنیت، حیات طیبه و زندگی کریمانه به ارمغان می‌آورد. از این رو متون دینی بر صلح و عدم خشونت تأکید و از خشونت نسبت به همسر و فرزندان نهی می‌کند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «هر مردی که همسرش را بیش از سه بار کتک بزند، آفریدگار در روز رستاخیز او را چنان رسوا می‌کند که مردمان نخستین و واپسین بدو بنگرند.» همچنین می‌فرماید: «بهترين مردان امت من كسانى هستند كه با خانواده خود بدرفتارى نمى‌كنند و با آنها مهربان هستند و به آنها ستم نمى‌كنند.سپس اين آيه را خواند: (الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ؛ مردان به واسطه برترى‌هايى كه خداوند به آنها داده، سرپرست زنان هستند.)»
امام صادق علیه السلام در همین رابطه می‌فرماید: « مرد در رابطه با همسرش از سه چيز بی‌نياز نيست: سازگارى با او، تا بدين وسيله سازگارى و محبت و عشق او را به خود جلب كند، و خوش‌خويى با او و دلبرى از او با آراستن خود در چشم وى، و فراهم آوردن امكانات رفاهى برای او.»
همچنین آیات قرآن و احادیث بسیاری در مذمت خشم، خشونت و آزار دیگران آمده است.
قرآن‌کریم می‌فرماید:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ)؛ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید همگی در صلح و آشتی درآیید. و از گام‌های شیطان، پیروی نکنید؛ که او دشمن آشکار شماست.»
(وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ)؛ «همان‌ها که خشم خود را فرو می‌برند؛ و از خطای مردم درمی‌گذرند؛ و خدا نیکوکاران را دوست دارد.»
(إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلَىٰ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ أَوْ جَاءُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ يُقَاتِلُوكُمْ أَوْ يُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَيْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا)؛ «مگر كسانى كه با گروهى كه ميان شما و ميان آنان پيمانى است، پيوند داشته باشند، يا نزد شما بيايند در حالى كه سينه آنان از جنگيدن با شما يا جنگيدن با قوم خود، به تنگ آمده باشد. و اگر خدا مى‌خواست، قطعاً آنان را بر شما چيره مى‌كرد و حتماً با شما مى‌جنگيدند. پس اگر از شما كناره‌گيرى كردند و با شما نجنگيدند و با شما طرح صلح افكندند، ديگر خدا براى شما راهى براى تجاوز بر آنان قرار نداده است.»
(خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ)؛ «گذشت پيشه كن، و به كار پسنديده فرمان ده و از نادانان رخ برتاب.»
پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «هر كه با برادر مؤمنش مشورت كند و او به پاكى برايش خيرخواهى نكند خدا خردش بربايد. و بدان كه من به تو نظرى دهم كه اگر به كار بندى رها شوى از آنچه نگرانى و بدان كه رهایى و نجاتت در حفظ جان و دفع آزار است از دوستان خدا و نرمش با رعيت و آرامش و خوش‌رفتارى و حسن معاشرت.»
امام صادق (ع) نیز می‌فرماید: «خداى تعالى مداراكننده است و ملايمت را دوست دارد و پاداشى را كه در مقابل ملايمت مى‌دهد در مقابل خشونت نمى‌دهد.»
صلح و آشتی بُعد مهم در ایجاد امنیتی است که دین بر آن تأکید دارد و آن را از مهم‌ترین مؤلفه‌های حیات طیبه قرار داده است. اسلام می‌خواهد زندگی کریمانه و سعادتمندانه‌ای برای انسان مهیا کند و پایبندی به تعالیم و آموزه‌های دین مبین این هدف ر ا محقق می‌سازد.
