توجه و عمل به بصیرتهای قرآنکریم، راه فساد و انحراف را مسدود میکند. بارزترین روزنه فساد، دانشمندان و ثروتمندان ناشایستند؛ چرا که علم و ثروت، دو رکن اساسی و ابزار مهم در جوامع انسانی هستند. اگر صاحبان علم دچار انحراف شوند جامعه بیدفاع میشود و اعتماد خود را نسبت به عالم و دانشمند از دست میدهد.
در مورد ثروت نیز چنین است. بسیاری از افراد ضعیف النفس در مقابل کسب مال و بهره مادی از مسیر صحیح منحرف میگردند.
جامعه اسلامی با علم و ثروتِ فسادزا مقابله میکند. در همین راستا قرآنکریم نیز تأکیدات فراوانی دارد.
در رابطه با علم، دین مبین اسلام، به پرورش و تربیت علمای ربانی اهمیت میدهد. آیات قرآن، احادیث اهلبیت و سیره معصومین علیهم السلام این موضوع را نشان میدهد. خداوند متعال در آیات بسیاری از قرآنکریم هنگام سخن از نقش پیامبران بر تزکیه و علم تأکید میکند و میفرماید: (يُعلّمهُم ويُزَكَيهم) و یا (يُزكيهم ويُعلّمُهم)؛ به این معنی که پیامبر، مردم را از آلودگی پاک میکند و به آنها حکمت و علم میآموزد.
تزکیه به معنی تربیت انسان نمونهای است که نور علم را درک کرده و تمام رفتارها و کردارهای او بر اساس حکمت باشد. فردی که همواره در پی جلب رضایت پروردگار خویش است. بسیاری از علمای ربانی در راه محافظت از علم و دانشی که خداوند نزد آنها به ودیعه گذاشته، جان خود را از دست دادهاند.
از این رو خداوند متعال به علما نسبت به محافظت از این امانت هشدار میدهد و میفرماید: (وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلا تَكْتُمُونَهُ)؛ «و به خاطر بیاورید هنگامی را که خدا، از کسانی که کتاب (آسمانی) به آنها داده شده، پیمان گرفت که حتماً آن را برای مردم آشکار سازید و کتمان نکنید.»
این آیه به دو امر اساسی اشاره میکند و میفرماید:
- بیان کردن و شرح دادن علم برای مردم
- عدم کتمان علم؛ کتمان کردن علم به مثابه از بین بردن آن است. اگر علم و دانش به کار گرفته نشود، بودن و نبودن آن یکسان است. بنابراین کتمان کردن و پنهان داشتن علم و دانش از جامعه خیانت است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم میفرماید: «هر كس از دانشى سودمند برخوردار باشد و آن را مخفى نگه دارد، در روز قيامت خداوند بر او لگامى از آتش زند».
همانطور که در ابتدا اشاره شد؛ علم و ثروت دو رکن اساسی در ایجاد جوامع انسانی هستند و در جوامع اسلامی نمود بارزتری دارند و با بذل توجه به این دو رکن میتوانیم مسیر انحراف و انحطاط در جامعه را مسدود کنیم.