رقابت شیطان و هوای نفس
گاهی شرایط انسان را وادار می‌کند در محیطی آلوده، ناپاک و مملو از خطر زندگی کند. چنین فردی علاوه بر اینکه همواره باید مراقب وضعیت و شرایط محیط خود باشد، نیاز دارد هر از چندی سلامتی خود را بازبینی کند و اگر مشکلی وجود داشت در صدد معالجه آن مشکل برآید تا بتواند به نحو بهتری به زندگی خود ادامه دهد.
حالت و شرایط ما در این دنیا کاملا شبیه فردی است که در مثال قبل بدان اشاره شد. در وضعیت و شرایطی هستیم که بین شیاطین انس و جن، نفس اماره، هواهای نفسانی و شهوت‌ها و خواسته‌های سوء درگیری و رقابت وجود دارد. وضعیتی که عوامل بسیاری وجود دارند تا ما را در گرداب گناه و نافرمانی اسیر کرده و از صراط مستقیم دور سازند.
اینجاست که باید مراقب خود باشیم و کردار و رفتار خود را روزانه بازبینی کنیم تا به هلاکت نیفتیم. با نمازهای یومیه، تلاوت قرآن، خواندن ادعیه و زیارات و ذکر روزانه تلاش می‌کنیم خود را حفظ کنیم. با این وجود نیاز داریم تا مدتی خاص در سال شرایط و وضعیت خود را بازبینی کنیم و نقاط ضعف خود را بشناسیم تا به رفع آنها پرداخته و از سلامت خود در مسیر زندگی اطمینان حاصل کنیم.
ماه مبارک رمضان و فرصت بازبینی خود
زمان مناسبی که می‌توانیم در آن مدت به مراجعه رفتار و کردار خود بپردازیم، ماه مبارک رمضان است. ماهی که خداوند متعال آن را برای بندگان خود قرار داده و می‌فرماید: (شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ)؛ «ماهِ رمضان است؛ ماهی که قرآن، برای راهنمایی مردم، و نشانه‌های هدایت، و فرق میان حق و باطل، در آن نازل شده است».
در این ماه مبارک و با فضیلت خداوند روزه را بر ما واجب گردانید. روزه به معنی دوری و اجتناب از برخی امور حلال در مدت زمانی مشخص است. این دستور باری تعالی برای آماده کردن نفس و تقویت آن در کنترل بر خواسته و میل درونی است. روزه بر ما واجب شد تنها به هدف دستیابی به پرهیزکاری و یا همان تقوا. می‌فرماید: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ)؛ «ای افرادی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما نوشته شده، همان‌گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید».
لعلکم تتقون
تقوا به این معنی است که انسان در قبال نفس خود، رابطه خود با پروردگارش و سایر مخلوقات و احترام به احکام و شرایع مسئولیت‌پذیر باشد. به صورت خلاصه در برابر دستورات خداوند مطیع و فرمانبردار شود.
اما مشکل اینجاست که ما در ماه مبارک به عبادت، تلاوت قرآن و خواندن دعا و ذکر مشغول می‌شویم اما با پایان ماه مبارک به عادات گذشته خود برمی‌گردیم و همان زندگی روزمره خود که در پیش از ماه رمضان به آن خو گرفته بودیم را پیش می‌گیریم.
در حقیقت مطلوب آن است که با دست پر از این ماه خارج شویم. ماه مبارک، ماه تغییر و تحول است. فرصتی است برای بازنگری در خود و بازبینی در نوع و کیفیت رابطه خود با پروردگار.
به حال و روز خود بنگریم و ببینیم آیا در مسیر درستی گام برمی‌داریم؟
آیا هنوز در شمار مؤمنان هستیم؟
آیا در زندگی به طاعت باری تعالی مشغول هستیم یا به عصیان و گناه؟
امام سجاد علیه السلام در توصیف ماه مبارک رمضان می‌فرماید: «این ماه روزه و ماه بازگشت، ماه توبه، ماه آمرزش و رحمت و ماه رهایی از آتش دوزخ و رسیدن به بهشت است».
امام رضا (ع) نیز در حدیث مفصلی درباره ماه مبارک رمضان این چنین می‌فرماید: «از خداوند بخواهيد كه در اين ماه روزه شما را بپذيرد و آن را آخرين رمضان شما قرار ندهد که از این همه بهره محروم نشوید و شما را بر طاعت خويش توفيق دهد و از گناه حفظ کند، كه او بهترين كسى است كه از او درخواست مى‌شود».
این امور با معجزه و به صورت موقتی رخ نمی‌هد. قبول توبه و رهایی از دوزخ با اراده و تصمیم و توفیق الهی حاصل می‌شود. البته تنها نیز مختص به ماه رمضان نیست بلکه از ماه مبارک آغاز می‌شود و در تمام سال ادامه می‌یابد.
به صورت خلاصه مؤمن از ماه مبارک رمضان خارج می‌شود، در حالی که:
1- از گناهان خود پشیمان است.
2- تصمیم به ترک گناه و عدم بازگشت به آن را دارد.
3- خود را از نفرت، کینه، گمان بد، حسد و دشمنی پاک کرده است.
4- خود را با بصیرت‌های قرآنی آگاه کرده و قرآن را نقشه راه خود در طول سال قرار داده است.
5- بی‌چون و چرا و تردید مطیع پروردگار خویش است.
6- به هر آنچه غیر خداست پشت کرده است.
7- مصمم است در ایجاد تغییر و تحول در جامعه فعال باشد، مسیر درست را انتخاب کند و به دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه پایبند باشد.
8- مثبت‌نگر است و روابط خود را بر اساس حق، صبر و مهربانی پایه‌ریزی می‌کند.
9- مسیر احسان به دیگران را پیش می‌گیرد و از همکاری و بخشش و انفاق دریغ نمی‌کند. کمک حال نیازمندان است و به نیکی‌های اخلاق پایبند است.
10- هر گونه بدی و ناپاکی است را ترک می‌کند و از هر چه او را از یاد خداوند غافل می‌سازد دور است.
