(يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيراً وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَتَسَاءَلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً)
«اى مردم، از پروردگارتان كه شما را از «نفس واحدى» آفريد و جفتش را [نيز ] از او آفريد، و از آن دو، مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد، پروا داريد؛ و از خدايى كه به [نام] او از همديگر درخواست مى‌كنيد پروا نماييد؛ و زنهار از خويشاوندان مَبُريد، كه خدا همواره بر شما نگهبان است». (نساء، ۱)
خانواده در سعادت و رستگاری جامعه نقش مهمی دارد. اگر بخواهیم میزان موفقیت جامعه و شانس سعادت آن را بسنجیم، ابتدا باید به نهاد خانواده در آن توجه کنیم.
شکی نیست که سرچشمه خیر، آرامش و پرورش نسلی پویا و سالم، خانواده است.
اسلام و سعادت خانواده
مشارکت زن و مرد در زندگی و استفاده از توانایی و تجربه‌های هر یک، اساس تشکیل خانواده است.
خداوند در ابتدای سوره نساء به این اصل اشاره می‌کند که همه از یک نفس واحد خلق شده‌ایم. دانستن این نکته باعث می‌شود که خود را از دیگران جدا ندانیم.
این دیدگاه تعاملی مبنای ایجاد رابطه مثبت بین زوجین است. زن به همسر خود بیش و پیش از خود می‌اندیشد، مرد نیز نسبت به همسر خود چنین است. بنابراین در شرایط یکسان زندگی می‌کنند. این نظریه عمیق اسلامی زمینه‌ساز تعامل و همکاری در خانواده اسلامی است.
رعایت حال ارحام
خداوند در ادامه آیه ابتدایی سوره نساء می‌فرماید: نسبت به ارحام (خویشاندان) خود تقوای الهی را رعایت کنید. رحم عضوی در بدن زنان است که همچون ظرف کودک را در درون خود نگه می‌دارد. احتمالا رحم از کلمه رحمت مشتق شده است. بدین معنی که رحمت و مهربانی مادر به جنین را می‌رساند. ارحام نیز به معنی افرادی هستند که در رابطه با یکدیگر رحمت و مهربانی دارند.
می‌فرماید: (وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَتَسَاءَلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ)؛ «و از خدايى كه به [نام] او از همديگر درخواست مى‌كنيد پروا نماييد؛ و زنهار از خويشاوندان مَبُريد». در اینجا بر ارحام (خویشاوندان) تأکید شده است.
پرهیزگاری و رعایت حال ارحام به معنی عدم ظلم و رعایت حقوق آنهاست. کلمه خویشاندان خانواده کوچکی که از زن و مرد و فرزندان تشکیل شده را گسترش می‌دهد. خاله و عمه و عمو و دایی و دیگر افراد خانواده را بزرگ و تبدیل به قوم و ملت می‌کنند. خداوند در سوره حجرات می‌فرماید: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ)؛ «اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريديم، و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد».
سوره نساء بیانی است در مورد جامعه اسلامی که بر اساس ارتباط فطری و طبیعی شکل گرفته است؛ از این رو جامعه در اسلام بنیادی نیرومند است، زیرا بر دو رکن طبیعی و تمدنی تکیه دارد. در سوره نساء رکن اول را بیان می‌کند و سوره مائده به رکن دوم می‌پردازد.
تکامل جوامع به وسیله دو نوع از رابطه صورت می‌گیرد:
اول: ارتباط طبیعی، ارتباط مردم با همدیگر در خانواده و محله و شهر و قبیله و … . رابطه‌ای که اسلام نیز بدان تأکید دارد. متأسفانه برخی به این نوع ارتباطات بی‌توجه هستند که اشتباه بزرگی است. زیرا این نوع رابطه بر اساس طبیعت و فطرت بشر است.
دوم: ارتباط بین افراد بر اساس منافع و اهداف مشترک، رابطه‌ای که بین گروه‌ها، احزاب و مؤسسات دینی و اجتماعی وجود دارد. این نوع رابطه نیز مورد توجه و تأکید اسلام است.
بر اساس گزیده‌ای از سخنان مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید محد تقی مدرسی
