(فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْض)
«خداوند، درخواست آنها را پذیرفت؛ (و فرمود:) من عمل هیچ عملکنندهای از شما را، زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد؛ شما همنوعید، و از جنس یکدیگر». (آلعمران، ۱۹۵)
هیچگاه ایمان و عبادات و دعا و تضرع که جزئی از آن هستند جایگزین فعالیت و کوشش نمیشوند، بلکه اینها پوششدهنده و مکمل تلاش و کوششاند. در واقع ایمان محرک و مشوق انسان در فعالیتها و چالشهای زندگی است.
بعد از ایمان، کار و تلاش در راستای عمل صالح در جامعه اسلامی ارزشمند است. افراد مؤمن به درگاه خداوند دعا میکنند و با نور الهی قلب خود را روشن میکنند. آنان همواره با فکر و اندیشه به تمام امور مینگرند و در پی حکمت هستند و این بینش بر آنها اثر میگذارد. خود را مخلوق باریتعالی میبینند، که در راستای حکمتی بزرگ آفریده شدهاند، به کاستیهای خود توجه میکنند و از خداوند میخواهند آنها را از عذاب دوزخ برهاند. این درخواستها و دعاها در انتهای سوره آلعمران تکرار شده است و مؤمنون با تأسی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم همواره آنها را تکرار میکنند.
این دعاها انسانیت را در وجود بشر بیدار کرده است. در روایات بسیاری نقل شده که انسان تنها مجموعهای از سلول و گوشت و خون نیست، بلکه موجودی عظیم و شگفتانگیز است. امام علی علیه السلام میفرماید: «شما فکر میکنید یک موجود کوچک هستید، در حالیکه کل جهان در درونتان نهفته است».
دین مبین اسلام بینشی را در درون انسان ایجاد میکند و به او میگوید که گمان نکند تنها یک موجود زنده است. بلکه خداوند انسان را خلق کرد و دنیا را به تسخیر او درآورد. در آخرت نیز اگر از اهل بهشت باشد، از نعمتهای بیشمار الهی بهره خواهد برد. اما اگر از اهل دوزخ باشد، در عذاب ابدی خواهد بود.
بنابراین انسان موجودی است که قادر است بر خود و طبیعت سلطه داشته باشد و نیرویی عظیم در وجود او نهفته است.
(فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ)؛ «خداوند، درخواست آنها را پذیرفت (و فرمود:) من عمل هیچ عملکنندهای از شما را ضایع نخواهم کرد».
خداوند انسان را آفرید و تمام اعمال انسان زیر نظر اوست. در آیهای دیگر میفرماید: (فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَه وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَه)؛ «پس هر كه هموزن ذرّهاى نيكى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد. و هر كه هموزن ذرّهاى بدى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد». پس هیچ عملی حتی بسیار کوچک، از دید خداوند مخفی نیست. و همین امر به انسان انگیزه میدهد که اعمال صالح و خیر انجام دهد و برای کسب اجر از عملی به عمل دیگر رو آورد.
زن و مسئولیتپذیری
(مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ)؛ «زن باشد یا مرد، شما همنوعید و از جنس یکدیگر».
خداوند در ادامه عنوان میکند که تفاوتی بین زن و مرد نیست. به نظر میرسد بیان آیه که میفرماید: «عمل هیچ عملکنندهای را ضایع نخواهم کرد»، برای تأکید بر همین موضوع است. زن به عنوان یکی از عناصر اساسی در جامعه از هیچ عملی، چه سخت و چه آسان مستثنی نیست. این دیدگاه قرآن در زمانی مطرح شده که جامعه، زن را جنس ضعیف و در سطحی پایینتر از مرد قلمداد میکرد و زنان همواره در حاشیه بودند.
امروزه نیز در جوامعی که مدعی اسلام هستند شاهدیم زن را در حاشیه وانهادهاند، البته بسیاری از زنان نیز خود در تقویت این باور نقش دارند و به بهانههای مختلف از پذیرفتن مسئولیت شانه خالی میکنند.
حضرت زهرا سلام الله علیها و دخت گرامیشان زینب کبری (س) مگر برای رضای خدا و دفاع از حق به سخنرانی نپرداختند؟ پس زنان نیز میتوانند برای اعتلای دین و دفاع از حقیقت کتاب بنویسند و در بحثهای علمی مشارکت کنند.
خانواده اولین و کوچکترین نهادی است که جامعه را تشکیل میدهد و زن و مرد دو رکن اساسی خانواده هستند، پس چرا نقش زنان اینقدر کمرنگ شده است؟
آموزش زنان و به خصوص یادگیری مسائل فقهی برای آنان بسیار حائز اهمیت است. چرا که زن مسئولیت خانواده را بر عهده دارد و در جامعه نیز نقشی اساسی دارد.