بدیهی است که هر چه سن انسان بیشتر می‌شود، رشد و تغییر او در زمینه‌های جسمی و روانی اندک می‌شود و چهارچوب ثابتی به خود می‌گیرد. برای فرد دشوار است که با وجود بیماری‌های مزمن، ضعف و ناتوانی با شرایط جدید خود سازگار شود؛ در چنین شرایطی دین و معنویات در تقویت و بهبود وضعیت روحی و روانی نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند. البته افراد در تمام مراحل زندگی در معرض ناملایمات و ناهنجاری روحی و روانی قرار دارند که اغلب به سبب حضور کمرنگ دین در زندگی است. بهترین راه رهایی از اضطراب روانی و ضررهای روحی پایبندی به دین و ایمان حقیقی است.
روانشناسان مطالعه‌ای در زمینه‌ی تأثیر دین‌داری بر سلامت روانی انسان انجام داده‌اند. نتیجه‌ی این مطالعه نشان می‌دهد بیماری در سنین پیری بر سلامت روانی انسان به طور گسترده تأثیر منفی می‌گذارد اما تمسک به باورهای دینی و معنویات تأثیر مثبت ایجاد می‌کند و اثرات منفی بیماری‌ها و خستگی روانی را از بین می‌برد.
دین‌داری تأثیر به سزایی در کنترل انسان بر محیط زندگی خود، توسعه فردی و ایجاد رابطه متعادل با دیگران دارد. به نظر می‌رسد خودپذیری در انسان مذهبی بیش از افراد غیرمذهبی است. دین و مذهب در معنا بخشیدن به زندگی تأثیر مهمی دارند.
افراد به اصطلاح دین‌دار و پایبند به عبادات و اجرای رهنمودهای دینی در مقایسه با سایر افراد غیر دین‌دار، وضعیت روحی و روانی بهتری دارند. همواره در آرامش هستند و به آینده خوشبین‌اند. کم‌تر در معرض فشارهای روانی، افسردگی و اضطراب قرار می‌گیرند، در برابر فشارهای روانی مقاوم‌ترند و کم‌تر احساس ناکافی بودن و عذاب وجدان دارند.
اول: دین‌داری و افسردگی
بیماری‌های روحی و در رأس آن‌ها افسردگی، سلامت انسان را تهدید می‌کنند. در عصر حاضر نزدیک به صد میلیون نفر از افسردگی رنج می‌برند. بیشترین درگیری افراد با این بیماری در سنین سالمندی است. حدود ۳۵ درصد سالمندان تحت درمان افسردگی قرار دارند. اینجاست که نقش دین و فعالیت‌های دینیِ فردی و اجتماعی همچون دعا، نماز جماعت و دیگر عبادات در کم کردن میزان افسردگی یا از بین بردن کامل آن نمایان می‌شود. فعالیت‌های عبادیِ گروهی، سطح معنویات را در فرد بالا می‌برد و احساسات منفی همچون تنهایی را در فرد کم می‌کند. یکی از دلایل مهم افسردگی، گوشه‌گیری، احساس تنهایی و ضعف یا فقدان روابط اجتماعی است.
دوم: دین‌داری و اضطراب
مطالعات روانشناختی بسیاری با موضوع ارتباط بین دین‌داری و اضطراب صورت گرفته است که نشان می‌دهند افراد متدین در مقایسه با سایر افراد کم‌تر دچار تشویش و اضطراب می‌شوند. ایمان به قدرت باری‌تعالی و باور به اینکه اراده‌ی خداوند در تمامی امور ساری و جاری است و اوست که مصلحت انسان را می‌خواهد، جایی برای اضطراب و نگرانی باقی نمی‌گذارد که همین امر سبب می‌شود سلامت روانی انسان تأمین شود و آرامش بر روح و جان او سایه افکند.
سوم: دین‌داری و هراس از فنا و نیستی
ترس از مرگ شایع‌ترین نوع ترس بین مردم است. مرگ مهمان ناخوانده‌ای است که سبب نگرانی و احساس ناخوشایند می‌شود. از بین رفتن این احساس در انسان به چند عامل بستگی دارد؛ از جمله: میزان دین‌داری و ایمان به آخرت و نیز توشه‌ای که فرد برای آخرت خود آماده کرده است، کسانی که خود را از قبل آماده کرده‌اند، دیگر هراسی از مرگ ندارند. در اینجا دین‌داری وسیله‌ای است که باعث می‌شود انسان از نظر روانی در آسایش و سلامت باشد و ترس از مرگ از او دور باشد.
چهارم: دین‌داری و خودکشی
در عصر حاضر، پدیده خودکشی در جوامع مختلف افزایش یافته است. بین خودکشی و میزان دین‌داری ارتباط معکوس وجود دارد. هر قدر فرد پایبندی بیشتری به تعالیم دینی داشته باشد، به همان میزان از عمل حرامی همچون خودکشی دورتر خواهد بود. اسلام و دیگر ادیان این عمل را به هیچ وجه جایز نمی‌دانند.
پنجم: دین‌داری و خوش‌بینی
بین مشارکت در عبادات و میزان رضایتمندی از زندگی و احساس آرامش ارتباط مؤثری وجود دارد. نقش دین در آرامش و احساس قناعت انسان به داشته‌های خود امری واضح و روشن است. در واقع بارزترین اثر مثبت دین‌داری بر فرد، سلامت روحی و روانی است.
