همان‌گونه که جسم انسان نیاز به مراقبت دارد، روح او نیز نیازمند مراقبت و تقویت است؛ اثری که راه‌پیمایی اربعین بر مؤمنین و محبین می‌‌گذارد، همین تیمار و تقویت روح و جان است.
راه‌پیمایی اربعین به مثابه از خودگذشتگی، دوری از غرور و همرنگ دیگران شدن است. سنگری است در برابر شهوات و تکبر و جایی است برای تقویت برادری و هم‌دلی.
طبق آخرین آمارها از سال‌های گذشته در راه‌پیمایی اربعین که دشمن به این مسیر میلیونی افعی سیاه می‌گوید، بیش از هجده میلیون نفر مشارکت کرده‌اند.
شاید این سؤال پیش آید که آیا دلیلی بر استحباب پیاده رفتن به زیارت امام حسین (ع) وجود دارد؟
در پاسخ به روایتی که از امام صادق (ع) نقل شده اشاره می‌کنیم. ابی صامت می‌گوید از امام جعفر صادق (ع ) شنیدم که فرمود: «هر کسی پیاده به زیارت قبر حسین (ع) برود، خداوند برای هر قدمی هزار حسنه نوشته و هزار گناه از او پاک می‌کند و رتبه‌اش هزار درجه بالا می‌رود».
این روایت در مورد پیاده رفتن به زیارت امام حسین (ع) در روزهای عادی سال است؛ حال این پیاده رفتن در زیارت اربعین که به تأسی از اهل بیت و دوستداران راستین حضرت است، پاداشی بس مضاعف دارد.
از امام حسن عسکری (ع) روایت شده که فرمود: «مؤمن پنج نشانه دارد؛ اقامه ۵۰ رکعت نماز (مجموع واجبات و مستحبات)، خواندن زیارت اربعین، انگشتر عقیق در دست راست کردن، در سجده پیشانی بر خاک نهادن و «بسم الله الرحمن الرحیم» را (در نماز) بلند گفتن».
از حسین بن ثویر بن ابی‌فاخته نیز نقل شده که امام جعفر صادق (ع) به من فرمود: «اى حسین! کسى که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن على(ع) باشد، اگر پیاده رود خداوند منّان به هر قدمى که برمىدارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مىفرماید تا زمانى که به حائر برسد و پس از رسیدن به آن مکان شریف، حق تعالى او را از رستگاران قرار مى‌دهد تا وقتى که مراسم و اعمال زیارت را به پایان برساند که در این هنگام او را از فائزین محسوب مىکند تا زمانى که بازگردد، در این وقت فرشتهاى نزد او آمده و مىگوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سلام رسانده و به تو مىفرماید: از ابتدا عمل را شروع کن، تمام گناهان گذشتهات آمرزیده شد».
علاوه بر این‌ها در این راه‌پیمایی با پای پیاده، نوعی ابراز قدرت و نمایش شکوه و اتحاد شیعیان و محبین اهل بیت علیهم السلام نهفته است. همچنان که سبب ایجاد رعب و وحشت در دل دشمنان نیز است. این مناسک به مثابه پیامی به تمامی طواغیت و مستکبرین است که «در نبرد با ما برای از بین بردن حقیقت شکست خوردید و نتوانستید صدای ما را خاموش کنید».
اثرات و فواید زیارت اربعین
در راه‌پیمایی اربعین، از اقصی نقاط عالم مؤمنین با عشق و شوق به سالار شهیدان و در تأیید انقلاب مبارک حضرت و با تأکید بر التزام به راه و منش ایشان به سوی کربلا سرازیر می‌شوند، از این رو در این حرکت جمعی، اثرات و فواید بسیاری نهفته است که قابل شمارش نیست. به برخی از مهم‌ترین این آثار به صورت خلاصه اشاره می‌کنیم:
۱- تقویت برادری ایمانی بین محبان و موالیان: مؤمنینی که در این حرکت عظیم شرکت می‌کنند این مطلب را به خوبی درک می‌کنند. از ابی‌بصیر روایت شده: امام صادق علیه السلام فرمود: «مؤمن برادر مؤمن است، مانند پيکری که هرگاه عضوی از آن دردمند شود، اعضای ديگر هم احساس درد کنند و روح‌های آن‌ها نيز از يک روح است، و همانا پیوستگی روح مؤمن به روح خدا، از پيوستگی پرتو خورشيد به خورشيد بيش‌تر است».
۲- احساس عزت و افتخار به سبب تعلق به امام حسین (ع): حرکت به سمت امام حسین (ع) در کنار میلیون‌ها نفر احساس عزت و افتخار را در انسان به وجود می‌آورد چرا که تعلق و انتساب به این نور عظیم و این مکتب بزرگ، عزت و بزرگی را در انسان می‌پروراند. این آیه زبان حال زائرین است: (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ)؛ «ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این (همه نعمت‌ها) رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود، ما (به این‌ها) راه نمی‌یافتیم».
۳- همبستگی اجتماعی: در این ایام قلب‌ها رئوف و مملو از محبت می‌شود و همه مشارکت‌کنندگان در این مراسم عظیم در جهت رفع مشکلات زائرین و خدمت به آن‌ها تلاش می‌کنند. این ویژگی بسیار ملموس و مشهود است. مؤمنان در طول سال برای این روز آماده می‌شوند و مقدمات خدمت به زائرین را مهیا می‌کنند. خدمات تنها به خوراک و جای خواب خلاصه نمی‌شود. بلکه در بعد بهداشتی، پزشکی و حتی فرهنگی خدمت‌رسانی وجود دارد.
۴- احساس برابری با دیگران: در مسیر زیارت اربعین هیچ تفاوتی بین عرب و عجم، سیاه و سفید، ثروتمند و فقیر، بزرگ و کوچک، عالم و جاهل و زن و مرد وجود ندارد مگر در میزان تقوا. تمایز واقعی در ایمان و عقیده است و دیگر تفاوت‌ها همه پوچ و بی‌اهمیت هستند. همه با هم در یک مسیر گام برمی‌دارند و ندا می‌دهند: لبیک با حسین!
۵- قرار گرفتن در صف واحد برابر دشمنان امام حسین (ع): خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: (إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ)؛ «در حقيقت، خدا دوست دارد كسانى را كه در راه او صف در صف، چنانكه گويى بنايى ريخته شده از سرب‌اند، جهاد مى‌كنند». از بارزترین مصادیقی که در طی راه‌پیمایی اربعین مشهود است مؤمنین هستند که همچون یک سد محکم غیر قابل نفوذ از جنس عشق به امام حسین (ع)، در حال حرکتند.
۶- آشنایی و ایجاد رابطه و برادری ایمانی: این هدفی است که خداوند برای بشر می‌خواهد. می‌فرماید: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ)؛ «اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفريديم، و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر آشنایی متقابل حاصل كنيد. در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. بى‌ترديد، خداوند داناى آگاه است».
این مسیر بهترین و بارزترین مصداق آشنایی مردم با یکدیگر است. از اقصی نقاط عالم خود را به این راه‌پیمایی عظیم می‌رسانند و در یک مسیر و برای یک هدف کنار یکدیگر گام برمی‌دارند.
برادری ایمانی نزد خداوند درجه والایی دارد. پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «مؤمنان برادرند، خونشان برابر است، در برابر ديگران يكدستند و كمترين آن‌ها [مى‌تواند] كسى را به امان و زنهار همه‌شان درآورد».
همچنین می‌فرماید: «بدانيد كه اگر مؤمنان به خاطر خداوند عزّوجل به هم مهر ورزند و براى خدا صادقانه دوستى كنند چونان يک پيكرند، كه هرگاه جايى از پيكر يكى به درد آيد، ديگرى در همان جا احساس درد مى‌كند».
حضرت امیر (ع) نیز می‌فرماید: «هر كه براى خدا برادرى كند سود مى‌برد و هر كه براى دنيا برادرى ورزد محروم مى‌ماند».
بالاترین درجات برادری ایمانی هنگامی است که فرد، دیگری را بر خود مقدم شمارد و دارایی خود را برای آسایش دیگری ببخشد. تمامی این‌ها در راه‌پیمایی اربعین مشهود است.
این‌هایی که گفته شد، برخی از فواید اجتماعی این مراسم بزرگ بود. فواید بسیار دیگری نیز در ابعاد اقتصادی و شخصی وجود دارد که مستلزم بحث طولانی‌تر است.
عقل و خرد قادر به درک فلسفه این راه‌پیمایی عظیم نیست. راز عظمت این راه‌پیمایی میلیونی همچنان نهفته خواهد بود و با تمام سادگی، تاریخ را به حیرت وا خواهد داشت. و همچنان میدانی است برای رقابت در خدمت به زائرین بین خادمان امام حسین (ع)، در نهایت راه عشق بوده و خواهد بود.
در پایان این مسیر میلیونی روی سخن ما به امام عصر (عج) این است: ای سید و مولای ما یا صاحب الزمان! (وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَيْنَا ۖ إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ)؛ «سرمايه‌اى ناچيز آورده‌ايم. بنابراين پيمانه ما را تمام بده و بر ما تصدق كن كه خدا صدقه‌دهندگان را پاداش مى‌دهد».
