با توجه به تغییر شرایط و گذر زمان، اصول و پایههایی که جهان بر اساس آنها شکل گرفته، تغییر یافته و بازسازی میشود. اگر به اطراف خود بنگریم همه چیز را در حال تحول و نوسازی خواهیم یافت. حتی سلولهای بدن انسان و سایر مخلوقات نیز خود را بازسازی میکنند. درختان را ببینید که چگونه در هر بهار دوباره سبز میشوند.
قرآنکریم میفرماید: (وَالسَّمَاءَ بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ)؛ «و ما آسمان را با قدرت بنا کردیم، و همواره آن را وسعت میبخشیم». اگر همه چیز در جهان خلقت با وجود پیچدگی قابل بازسازی و تغییر باشد، بنابراین شخصیت و کردار انسان نیز قابل تغییر است. آیا نباید رفتار، کردار، حرکات و سکنات انسان بازسازی شود؟
انسان در میان مجموعه افکار، عادات و سنتها متولد میشود و شخصیت او در همان بستر شکل میگیرد تا زمانی که خواسته یا ناخواسته متوجه شود باید به دنبال درستی یا نادرستی آن افکار و باورها باشد. بنابراین تغییر و تحول در او آغاز میشود و این تغییرات تا زمان حیات او ادامه مییابد. هر تفکری برای یک دوره از زندگی او مناسب است و باورهای او بر اساس درک او از امور مختلف و دیدگاهایش، تغییر پیدا میکند.
هر فرد در معرض تغییر رفتار و کردار قرار دارد. این مسأله را باید درک کنیم و اگر دیدگاه کسی را متفاوت از قبل ببینیم تغییر او را به رسمیت شناخته و قبول کنیم. گاهی تفکرات و دیدگاه کسی را دوست داریم و تغییر تفکرات او برای ما ناخوشایند است، ترس این را داریم که از او دور شویم. اما در حقیقت، بیشتر تغییراتی که رخ میدهد در سطح درک و برداشت از مسائل مختلف است و بر عقاید، اخلاق و ارزشها تأثیری نمیگذارد، اگر این تغییرات با اصول و ارزشها در تعارض باشد، در اینجا باید از شخص دوری کنیم.
هر شخص مرحلهای را در زندگی پشت سر میگذارد که به ایدهها و افراد جدیدی متناسب با تفکرات خود نیاز دارد. البته به این معنی نیست که دوستان گذشته خود را ترک کند، زیرا دوستیهای حقیقی در شرایط مختلف به قوت خود باقی خواهد ماند.
این امر موجب میشود که دیگران را با تفکرات و باورهای جدیدشان در چهارچوب اصول و ارزشها بپذیریم و آنها نیز در مقابل ایدهها و دیدگاههای جدید ما را خواهند پذیرفت. بنابراین بازسازی طرز تفکر امری مطلوب و مثبت است.
حال این سؤال مطرح میشود که چگونه تغییر دیدگاه اطرافیان را بپذیریم؟
هر رفتار و گفتاری از باور فرد نشأت میگیرد. باورها نتیجه تجربه زیسته فرد هستند. تغییر دیدگاه نیز در نتیجه شرایط و تجربههایی است که شخص در زندگی با آنها رو به رو میشود.
به این چند نکته توجه کنید:
۱- اگر در مسألهای خاص به ایدهای جایگزین و مناسبتر دست یافتیم یا به نقاط مثبت و منفی دیدگاهی آگاه شدیم، در چهارچوب اصولی تغییر را بپذیریم.
۲- خود را برای تغییر آماده کنیم. به خود بگوییم که توانایی تغییر دادن خود را داریم زیرا خداوند میفرماید: (إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ)؛ « خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملتی) را تغییر نمیدهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند».
۳- با افکار مثبت نسبت به آنگونه که میخواهیم باشیم، اراده خود را برای ایجاد تغییر تقویت کنیم.
۴- به سخنان منفی و ناامیدکننده توجه نکنیم و تحت تأثیر دیگران قرار نگیریم.
در پایان با توکل بر خداوند توانا و نیت خیر و نیز اعتماد به نفس در جهت تغییر و بازسازی خود گام برداریم. خداوند نیز ناممکنها را ممکن میسازد و بهترینها را برای ما تدبیر میکند.