دین و اندیشه

دیپلماسی تدبیر و عزت و رویکرد تسلیم و اطاعت

جهان امروز شبیه به دهکده‌ای کوچک و درهم تنیده شده است. دیگر فاصله جغرافیایی مانع نزدیکی ملت‌ها با هم نیست. و انفجار اطلاعات و فناوری‌های نوین ارتباطی باعث شده جامعه از تأثیرات مثبت و منفی فکری، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و سبک زندگی جوامع دیگر بی‌بهره نباشد.

از سویی دیگر در دنیای امروز قدرت‌های مختلف تلاش می‌کنند بر ملت‌ها و جوامع سلطه داشته باشند و سبک‌ها و روش‌های مورد نظر خود را بر آنان تحمیل کنند. قدرت‌هایی که امکانات متنوع و تأثیرگذاری بالا دارند و هویت و ماهیت ملت‌های ضعیف را سلب می‌کنند و خواهان از بین بردن فرهنگ و عقاید آن‌ها هستند.

این قدرت‌های در واقع شیطانی، خیر و منفعتی برای دیگران ندارند و هدفی جز از بین بردن و بدنام کردن فرهنگ و سبک زندگی ندارند. بلکه حتی می‌خواهند ملت‌ها استقلال و عزت سیاسی و اقتصادی نیز نداشته باشند و مانع پیشرفت علمی و صنعتی ملت‌های ضعیف می‌شوند تا همچون عروسک خیمه شب‌بازی از خود اراده‌ای نداشته باشند.

همه این تلاش‌ها در عصر حاضر تحت عنوان‌های چشمگیر و گمراه‌کننده انجام می‌گیرد تا حقیقت تلخ آن پنهان بماند. عناوینی همچون: توافقنامه‌های استراتژیک، همکاری بین‌المللی، روابط دیپلماتیک، سازمان‌های بین‌المللی، ارگان‌های سازمان ملل، پروتکل‌ها، معاهدات، دفاع مشترک و…
و از این قبیل نام‌ها و ادعا‌ها که ظاهری فریبنده و باطنی تلخ و گزنده دارند، به ویژه هنگامی که در مورد ارتباط بین قدرتمند و ضعیف باشد.

رسانه‌های متمرکز که دارای امکانات و ابزار قوی هستند با رفتار زیرکانه نقش تعیین‌کننده‌ای در دستکاری ذهن و روح افراد، تحریف حقیقت، تغییر واقعیت‌ها، نشر انحرافات و در نهایت هدایت جوامع به پرتگاه سقوط دارند.  

همزیستی یا تسلیم؟

در دنیای امروز به عنوان امت مسلمان که ویژگی‌های فکری، اعتقادی، فرهنگی و سبک زندگی به خصوصی داریم، چگونه باید رفتار کنیم؟
آیا چشم بسته در راهی که  از ما خواسته و تحمیل می‌شود قدم بگذاریم؟
آیا به بهایی اندک استقلال و هویت خود را بفروشیم؟

اگر در قرآن‌کریم که خداوند آن را برای هدایت و سعادت ما فرستاده، به دنبال پاسخ این سؤال‌ها باشیم، به پاسخ‌های صریح و روشنی خواهیم رسید که به ما در نحوه برخورد و رفتار در شرایط کنونی بصیرت کاملی خواهد داد.

در بین آیات قرآن‌کریم، در رابطه با ارتباط با دیگران بخصوص با افرادی که اختلاف فکر، عقیده و فرهنگ داریم، سه آیه سوره آل عمران توضیح کامل و صریحی دارد.

در آیه‌های ۱۰۰ و ۱۴۹ این سوره مبارکه خداوند ما را از ادامه رابطه با این افراد تا حدی که به اطاعت و تسلیم در برابر اهداف آن‌ها برسد، بر حذر می‌دارد. 

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا فَرِيقاً مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ يَرُدُّوكُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ)؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر از فرقه‌اى از اهل كتاب فرمان بريد، شما را پس از ايمانتان به حال كفر برمى‌گردانند».

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا الَّذِينَ كَفَرُوا يَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ)؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر از كسانى كه كفر ورزيده‌اند اطاعت كنيد، شما را از عقيده‌تان بازمى‌گردانند و زيانكار خواهيد گشت».

قرآن ما را از همزیستی مسالمت‌آمیز و روابط متوازن با کفار و اهل کتاب باز نمی‌دارد، بلکه به ما هشدار می‌دهد که از آن‌ها اطاعت نکنیم. اطاعت یعنی تسلیم اهداف و نقشه‌های آنان که منفعتی برای ما و آینده و سرنوشت ما ندارد.

همانطور که آیه اشاره می‌کند و در واقعیت به صورت ملموس و روشن قابل مشاهده است، آن‌ها دو هدف اساسی دارند:

۱- عقیده و فرهنگ ما را متحول کنند و ما را به دوران تاریکی و جهل بازگردانند. (شما را پس از ايمانتان به حال كفر برمى‌گردانند).

 ۲- عقب‌ماندگی در امت اسلامی را ریشه‌دار کنند و از استقلال و خودکفایی آن جلوگیری کنند. (شما را به گذشتگانتان باز می‌گردانند). به این معنی که به عقب می‌برند و در نتیجه (زیانکار خواهید گشت).

آیه زیان و خسران را فقط محدود به آخرت یا زیان معنوی نمی‌کند، به صورت مطلق می‌گوید اطاعت از دشمنان و توافق با آن‌ها از موضع ضعف و تسلیم چیزی جز ضرر و زیان ندارد. و این زیان شامل فکر، فرهنگ، علم و پیشرفت در دنیا و آخرت می‌شود.

هیچ امتی قادر به پیشرفت نخواهد بود مگر با اتکا بر خود و عدم اطاعت از دشمنان خود. هیچ امتی قادر به افتخارآفرینی و ایجاد تمدن نخواهد بود مگر با استقلال، اتکا و اعتماد به قدرت داخلی و پیروی نکردن از دشمن. 

حکومت‌های اسلامی و اتکا به قدرت داخلی

در آیه ۱۱۸ سوره مبارکه آل عمران وضعیت مورد انتظار از امت اسلامی بخصوص رفتار مطلوب حکومت‌ها و دولت‌ها با تفصیل دقیق‌تری بیان می‌شود:

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ، لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالاً، وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ، قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ، وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ، قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآَيَاتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ)؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از غير خودتان، [دوست و] همراز مگيريد. [آنان‌] از هيچ نابكارى در حق شما كوتاهى نمى‌ورزند. آرزو دارند كه در رنج بيفتيد. دشمنى از لحن و سخنشان آشكار است؛ و آنچه سينه‌هايشان نهان مى‌دارد، بزرگتر است. در حقيقت، ما نشانه‌ها [ى دشمنى آنان‌] را براى شما بيان كرديم، اگر تعقل كنيد».

اگر به درستی بیندیشیم، خداوند متعال نشانه‌ها و نقاط عطفی را به ما نشان داده است که ما را به سمت رفتار صحیح در این وضعیت آشفته راهنمایی می‌کند.

۱- خداوند ما را از همکاری و همراز شدن با غیر خودی نهی می‌کند. «بطانة» در اینجا یعنی دستیار و مشاور، دستیار و مشاوری که دین و عقیده‌ای دیگر دارد، به دنبال مصلحت خویش است و مصلحت او با صلاح و مصلحت ما یکی نیست. کفار، معاندین و دشمنان، خیری برای ما نداشته و برنامه مناسبی برای ما ندارند.

۲- آن‌ها (از هیچ خرابکاری در حق شما کوتاهی نمی‌کنند) و در زیان رساندن به شما کوتاهی نمی‌کنند. چرا که دین و عقیده شما را قبول ندارند و به فکر منفعت شما نیستند.

۳- (آرزو دارند شما در رنج باشید)، برای شما سختی و مشقت و آزار را می‌خواهند. زیرا سعادت آن‌ها در رنج شماست. و پیشرفت خود را در غارت اموال شما می‌بینند. با غارت ثروت‌ و افکار شما برای خود تمدن و پیشرفت می‌سازند چرا که نمی‌خواهند شما پیشرفت کنید.

۴- شاید برخی بگویند: این‌ها روابط دیپلماتیک و تعهدات دو طرفه است که زیانی ندارد، اما باید در برابر حیله و مکر دشمن هوشیار باشیم چرا که (دشمنی از سخنان آن‌ها آشکار است)، توجه کنید که در بین خود، در پارلمان و مجالس خود درباره ما چه می‌گویند و دشمنی و قصد سوء آن‌ها را خواهید شناخت.

با این همه (آنچه نهان می‌کنند بزرگ‌تر است)، نقشه‌های پنهانی آن‌ها بسیار خطرناک‌تر از دشمنی ظاهری است که با ما دارند. در یک کلام هدفشان نابودی ما است و یا ضعیف و ذلیل و تسلیم باشیم که از خود اراده‌، هویت و عزتی نداشته باشیم.

خداوند متعال در این رابطه ما را آگاه کرده است و بر ماست که با عقل، مصلحت و منفعت خود را برگزینیم و به دنبال استقلال و عزت خود باشیم: (در حقيقت، ما نشانه‌ها [ى دشمنى آنان‌] را براى شما بيان كرديم، اگر تعقل كنيد).

درباره نویسنده

تحریریه الهدی

دیدگاه خود را بنویسید