نلسون ماندلا معتقد بود آموزش، مؤثرترین روش تغییر جهان است.
بدون شک آموزش رکن اساسی تمامی جوامع و از حقوق اساسی بشر است و مختص گروه خاصی از مردم نیست.
اولین آیات قرآن کریم که بر وجود مبارک حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله نازل شد با امر تعلیم در ارتباط است: (اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ؛ بخوان و پروردگار تو كريمترين [كريمان] است، همان كس كه به وسيله قلم آموخت. آنچه را كه انسان نمى‌دانست [به تدريج به او] آموخت). (علق، ۳-۵).
خداوند به رسولش نمی‌گوید حکومت کن بلکه می‌فرماید: بخوان. از این رو اولین کاری که پیامبر (ص) انجام داد، آموزش بود. آموزش و پرورش رسالت تمامی پیامبران الهی است که علما و صالحین نیز از این رسالت متعالی تبعیت می‌کنند.
در واقع آموزش مهم‌ترین رسالت و مسئولیت پیامبران برای اصلاح بشر است. قرآن کریم نیز بر این نکته تأکید می‌کند: (كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولاً مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمْ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ؛ همان طور كه در ميان شما، فرستاده‌اى از خودتان روانه كرديم، [كه] آيات ما را بر شما مى‌خواند، و شما را پاك مى‌گرداند، و به شما كتاب و حكمت مى‌آموزد، و آنچه را نمى‌دانستيد به شما ياد مى‌دهد). (بقره، ۱۵۱) و در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: (هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمْ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ؛ اوست آن كس كه در ميان بى‌سوادان فرستاده‌اى از خودشان برانگيخت، تا آيات او را بر آنان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت بديشان بياموزد، و [آنان] قطعاً پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند). (جمعه، ۲)
پیامبر اکرم (ص) نیز بر اهمیت علم و آموزش بسیار تأکید می‌کردند و آن را زیربنای پیشرفت و اصلاح، تغییر و نیز تکامل جامعه برمی‌شمردند. به عنوان مثال نقل است که حضرت اسرای جنگ بدر را در ازای آموزش خواندن و نوشتن به مسلمانان، آزاد می‌کردند. در سخن مشهوری نیز می‌فرمایند: از گهواره تا گور دانش بجوی.
حضرت رسول اکرم (ص) سن مشخص یا زمان خاصی را برای آموزش تعیین نکردند بلکه به صورت مطلق فرمودند. چرا که از دیدگاه حضرت، آموزش اصل اساسیِ فرهنگ و مهم‌ترین عامل ایجاد تفکر در انسان است. با توجه به نوع آموزش، نوع فرهنگ و اندیشه، رفتار و حتی هویت جامعه تعیین می‌شود.
معلم و تعلیم
از آنجا که در روند آموزش، معلم مهم‌ترین شخص است، بنابراین در نتایج علمیِ عملیِ ناشی از آموزش، نقش مهمی دارد. زیرا علم باید به عمل تبدیل شود، در غیر این صورت بی‌فایده خواهد بود.
بنابراین، معلم ستون پیشرفتی است که جامعه بر اساس آن بنا شده است. اگر خواست ما ایجاد توسعه و پیشرفت است، به یک جامعه تحصیل‌کرده و آموزش‌دیده نیاز داریم. در تربیت نسل‌هایی فرهیخته از لحاظ علمی و فکری که برای پیشرفت کشور خود تلاش می‌کنند، معلم نقش اساسی دارد.
بر همین اساس است که معتقدیم موفقیت روند آموزش و برتری آن، سبب پیشرفت و توسعه است، همچنان که شکست این روند، عقب‌ماندگی و عدم‌آگاهی لازم را به بار می‌آورد. چرا که مردم آموزش ندیده و بی‌سواد، به کم‌ترین حقوق و خدمات راضی هستند و سطح توقعات پایین‌تری دارند حتی به ندرت در پی آزادی هستند.
به همین دلیل است که در کشورهای توسعه‌یافته بر خلاف سایر کشورها به امر آموزش اهمیت می‌دهند، و برای آن‌ها آماده کردن و پرورش معلمین و دست‌اندرکاران آموزش در رأس امور قرار دارد. زیرا معلمِ آموزش‌دیده قادر است نسلی فرهیخته تربیت کند و ذهن‌ها را بیدار نماید و به پیشرفت علمی جامعه خود کمک کند.
