جامعه‌ی اسلامی، جامعه‌ی کار و تلاش، نشاط و مثبت‌اندیشی، فعالیت و به طور خلاصه جامعه‌ی توسعه و پیشرفت است.
جامعه‌ای که کسالت، بی‌انگیزگی، منفی‌نگری و عدم اعتماد به نفس در آن رایج باشد، اسلامی نیست گر چه ظاهر دین‌داری به خود بگیرد.
اصول اساسی دین به ما می‌گوید:
۱- هر چه در دنیا و آخرت برای انسان رخ می‌دهد نتیجه عملکرد خود اوست. (وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى، وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى؛ و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست. و [نتيجه] كوشش او به زودى ديده خواهد شد) سوره نجم، آیه ۳۹-۴۰.
۲- حیات طیبه نصیب افرادی می‌شود که در راه خیر و صلاح گام بر‌می‌دارند. و در این امر تفاوتی بین زن و مرد نیست. (مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً؛ هر كس -از مرد يا زن- كار شايسته كند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاكيزه‌اى، حيات [حقيقى] بخشيم، و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام مى‌دادند پاداش خواهيم داد) سوره نحل، آیه ۹۷.
۳- نتجه‌ی اعمال خوب و بد به خود فرد باز‌می‌گردد. اعمال خوب به او سود می‌رساند و اعمال بد به ضرر او خواهد بود. (مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا؛ هر كه كار شايسته كند، به سود خود اوست؛ و هر كه بدى كند، به زيان خود اوست، و پروردگار تو به بندگان [خود] ستمكار نيست) سوره فصلت، آیه ۴۶.
۴- مهم‌تر از همه، اعمال انسان و نتیجه‌ی تلاش او از دید خداوند، پیامبر اکرم و مؤمنین صالح دور نیست. (وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ؛ و بگو: عمل کنید یقیناً خدا و پیامبرش و مؤمنان اعمال شما را می‌بینند، و به زودی به سوی دانای نهان و آشکار بازگردانده می‌شوید، پس شما را به آنچه همواره انجام می‌دادید، آگاه می‌کند) سوره توبه، آیه ۱۰۵.
۵- خداوند متعال که عمل و تلاش را اصل اساسی زندگی قرار داد و ما را به آن امر کرد، هیچ یک از اعمال انسان را تباه نمی‌کند. (أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى؛ من عمل هيچ صاحب عملى از شما را، از مرد يا زن، كه همه از يكديگريد، تباه نمى‌كنم) سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.
به این معنی که هر عمل صالح نتیجه‌ی مثبت در دنیا و آخرت برای انسان به ارمغان می‌آورد.
برخی گمان می‌کنند منظور از کلمه‌ی (عمل) و مشتقات آن در قرآن (عمل دینی) است. به معنای دقیق‌تر عباداتی همچون نماز و روزه و ذکر و … در صورتی که هر عمل مثبت و مفیدی که در تعارض با دستورات شارع و احکام دین نباشد، عمل صالح است. حتی اگر در راستای صنعت و تولید باشد. مثلا ایجاد زندگی مادی که به مصلحت فرد و رضای خداوند باشد.
خداوند برای انسان در دنیا حیات طیبه می‌خواهد، اما رسیدن به آن مستلزم سعی و تلاش در زمینه‌های مادی و معنوی است.
خداوند می‌خواهد که در راه خیر و عمل صالح با همدیگر رقابت کنیم. از بارزترین مصادیق خیر، پیشرفت و ساخت یک زندگی کریمانه و مناسب است. فرزندان جامعه‌ی اسلامی (يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ؛ به خدا و روز قيامت ايمان دارند؛ و به كار پسنديده فرمان مى‌دهند و از كار ناپسند باز مى‌دارند) علاوه بر آن (ويُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَأُولَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ؛ در كارهاى نیک شتاب مى‌كنند، و آنان از شایستگانند) سوره آل عمران، آیه ۱۱۹.
(خیرات) معنای گسترده‌ای دارد و شامل هر گونه سعی مثبت و تلاش مفیدی است که با اراده‌ی خدا هم‌خوان باشد.
پیشرفت صنعت، فعالیت در زمینه‌ی پزشکی، تلاش برای ارتقای رفاه اجتماعی، سخت‌کوشی در راه توسعه، سعی برای کسب استقلال و خودکفایی، فعالیت در جهت پیشرفت زراعت، توسعه‌ی دام و طیور و … همه در ذیل (خیرات) جای دارد. و همه‌ی این فعالیت‌ها سبب پیشرفت انسان در زندگی و ضامن اجر اخروی برای اوست، تا هنگامی که از پروردگار خویش سرپیچی نکند.
